Productontwikkeling en -distributie

Aanleiding voor de introductie van de vereisten voor productgovernance zijn verschillende productaffaires en ‘misselling’ ofwel foute verkoop van producten geweest. Het doel van productgovernance is om dergelijke situaties in de toekomst te voorkomen. Productgovernance wordt ook wel aangeduid als Product Approval and Review Proces (PARP) of productontwikkelingsproces (POP).

Er gelden wettelijke vereisten ten aanzien van de productontwikkeling door financiële ondernemingen en de wijze waarop zij producten distribueren aan de juiste doelgroep (‘productgovernance’). Sinds inwerkingtreding van MiFID II en IDD, zijn de vereisten ook van toepassing op beleggingsondernemingen en distributeurs van verzekeringsproducten

Financiële ondernemingen voeren hun beleid zorgvuldig uit

Financiële ondernemingen moeten over adequate procedures en maatregelen beschikken die waarborgen dat bij de ontwikkeling van een financieel product op een evenwichtige wijze rekening wordt gehouden met de belangen van de consument. Een financieel product moet aantoonbaar het resultaat zijn van deze belangenafweging. Er dienen alleen producten te worden ontwikkeld die in het belang van de klant zijn en die worden aangeboden aan een afgebakende groep klanten voor wie het product geschikt is (de doelgroep).

De inrichting van de productgovernance (het beleid) waarborgt dat:

de doelgroep van het product is afgebakend;
de werking van het product in verschillende scenario’s wordt getoetst;
de productinformatie en de distributie, voor zover redelijkerwijs mag worden verwacht, is afgestemd op de doelgroep;
er regelmatig een controle (review) en indien nodig gepaste bijstelling van het beleid en de producten plaatsvindt.

De mate van toepassing van de bovenstaande elementen in de praktijk is afhankelijk van de complexiteit en de impact van een product: hoe complexer en impactvoller het product, des te diepgaander de productontwikkeling dient te worden uitgevoerd. Verschillende elementen van de productontwikkeling leiden veelal niet tot een zwart-wit uitkomst. Het is daarom van belang dat ondernemingen zorgvuldige afwegingen maken en deze ook vastleggen.

Financiële ondernemingen voeren hun beleid zorgvuldig uit

Om ‘misselling’ te voorkomen dienen ondernemingen het opgestelde beleid in de praktijk goed uit te voeren. Het is hierbij van belang dat de overwegingen, onderbouwingen en gemaakte keuzes goed worden vastgelegd.

Periodieke evaluatie van beleid en producten

Meer weergeven

Financiële ondernemingen moeten regelmatig de inrichting van het productontwikkelingsproces evalueren. Als de evaluatie hier aanleiding toe geeft, moeten zij deze inrichting aanscherpen. Zo kan er sprake zijn van nieuwe wet- en regelgeving die vraagt om een gewijzigd productontwikkelingsproces. Ook kan blijken dat de vaststelling van de doelgroepen en distributiestrategieën niet goed gaan, waardoor het productontwikkelingsproces gewijzigd moet worden.

Ook de financiële producten moeten periodiek, en als daar aanleiding toe is, geëvalueerd worden. Deze aanleiding kan zowel uit de (onderdelen) van het product zelf voortkomen als uit externe omstandigheden. Mogelijke indicatoren zijn wijzigingen in de voorwaarden van een product die tot aanzienlijke wijzigingen in de werking van het product leiden (bijvoorbeeld wanneer de dekking van de verzekering verandert), macro-economische omstandigheden of een toename van het aantal klachten. Bij het bepalen van de frequentie van de evaluaties houdt de financiële onderneming rekening met de complexiteit en risico’s van het product.

Financiële producten zijn aantoonbaar het resultaat van een evenwichtige belangenafweging

Meer weergeven

Financiële ondernemingen moeten kunnen aantonen dat hun financiële producten het resultaat zijn van een evenwichtige belangenafweging. Alleen producten die toegevoegde waarde bieden voor de afgebakende doelgroep dienen te worden aangeboden. De AFM raadt ondernemingen aan om bij het ontwikkelen van hun producten (en de dienstverlening rondom het product) gebruik te maken van het ‘KNVB-toetskader’. Met dit kader kunnen ondernemingen producten toetsen op Kostenefficiëntie, Nut, Veiligheid en Begrijpelijkheid (KNVB) vanuit het perspectief van de klant. Gezamenlijk geven de criteria een beeld of het product toegevoegde waarde voor de klant levert.

Toepassingsbereikvereisten productgovernance

Meer weergeven

De vereisten voor productgovernance verschillen per soort financieel product en de rol van de financiële onderneming. Zo wordt onderscheid gemaakt tussen financiële ondernemingen die producten ontwikkelen of producten samenstellen en op de markt verkrijgbaar stellen (‘ontwikkelaars’) en financiële ondernemingen die producten distribueren (‘distributeurs’). Bij producten wordt onderscheid gemaakt tussen bancaire producten (bv. kredieten en spaarrekeningen), verzekeringsproducten en financiële instrumenten (bv. effecten en derivaten).

Naast de wettelijke vereisten bestaan er richtsnoeren van de EBA en ESMA voor productgovernance, alsook ‘EIOPA’s approach to the supervision of product governance’. De AFM past de richtsnoeren binnen haar toezicht toe.

Vereisten voor ontwikkelaars

(Wettelijke) vereisten	Financiële instrumenten	Verzekeringsproducten	Bancaire producten	*Beleggingsobjecten, deelnemingsrechten in alternatieve beleggingen voor retail en premiepensioenvorderingen**
(Wettelijke) vereistenArtikel 32 BGfo	Financiële instrumentenX	VerzekeringsproductenX	Bancaire productenX	*Beleggingsobjecten, deelnemingsrechten in alternatieve beleggingen voor retail en premiepensioenvorderingen** X
(Wettelijke) vereistenArtikel 32a BGfo	Financiële instrumentenX^**	Verzekeringsproducten	Bancaire producten	*Beleggingsobjecten, deelnemingsrechten in alternatieve beleggingen voor retail en premiepensioenvorderingen**
(Wettelijke) vereistenArtikel 32 aa BGfo	Financiële instrumenten	Verzekeringsproducten	Bancaire productenX	*Beleggingsobjecten, deelnemingsrechten in alternatieve beleggingen voor retail en premiepensioenvorderingen**
(Wettelijke) vereistenArtikel 32c BGfo	Financiële instrumenten	Verzekeringsproducten	Bancaire producten	*Beleggingsobjecten, deelnemingsrechten in alternatieve beleggingen voor retail en premiepensioenvorderingen**
(Wettelijke) vereistenArtikel 32e BGfo	Financiële instrumenten	VerzekeringsproductenX	Bancaire producten	*Beleggingsobjecten, deelnemingsrechten in alternatieve beleggingen voor retail en premiepensioenvorderingen**
(Wettelijke) vereistenGedelegeerde Verordening (EU) 2017/2358 ter uitvoering van IDD	Financiële instrumenten	VerzekeringsproductenX	Bancaire producten	*Beleggingsobjecten, deelnemingsrechten in alternatieve beleggingen voor retail en premiepensioenvorderingen**
(Wettelijke) vereistenEIOPA’s approach to the supervision POG	Financiële instrumenten	VerzekeringsproductenX	Bancaire producten	*Beleggingsobjecten, deelnemingsrechten in alternatieve beleggingen voor retail en premiepensioenvorderingen**
(Wettelijke) vereistenRichtsnoeren ESMA	Financiële instrumentenX^***	Verzekeringsproducten	Bancaire producten	*Beleggingsobjecten, deelnemingsrechten in alternatieve beleggingen voor retail en premiepensioenvorderingen**
(Wettelijke) vereistenRichtsnoeren EBA	Financiële instrumenten	Verzekeringsproducten	Bancaire productenX	*Beleggingsobjecten, deelnemingsrechten in alternatieve beleggingen voor retail en premiepensioenvorderingen**

*Aanbieders van beleggingsobjecten zijn uitgezonderd wanneer zij voldoen aan de criteria uit artikel artikel 2, lid 1, sub a van de Vrijstellingsregeling Wft.
** Dit artikel is alleen van toepassing op beleggingsondernemingen die financiële instrumenten ontwikkelen.
*** Deze Richtsnoeren zijn alleen van toepassing op beleggingsondernemingen die financiële instrumenten ontwikkelen en/of distribueren.

Vereisten voor distributeurs

(Wettelijke) vereisten	Financiële instrumenten	Verzekeringsproducten	Bancaire producten
(Wettelijke) vereistenArtikel 32ab BGfo	Financiële instrumenten	Verzekeringsproducten	Bancaire productenX
(Wettelijke) vereistenArtikel 32b BGfo	Financiële instrumentenX	Verzekeringsproducten	Bancaire producten
(Wettelijke) vereistenArtikel 32c BGfo	Financiële instrumentenX	Verzekeringsproducten	Bancaire producten
(Wettelijke) vereistenArtikel 32e BGfo	Financiële instrumenten	VerzekeringsproductenX	Bancaire producten
(Wettelijke) vereistenGedelegeerde verordening ter uitvoering van IDD	Financiële instrumenten	VerzekeringsproductenX	Bancaire producten
(Wettelijke) vereistenEIOPA's approach to the supervision POG	Financiële instrumenten	VerzekeringsproductenX	Bancaire producten
(Wettelijke) vereistenRichtsnoer ESMA	Financiële instrumentenX^***	Verzekeringsproducten	Bancaire producten
(Wettelijke) vereistenRichtsnoer EBA	Financiële instrumenten	Verzekeringsproducten	Bancaire productenX

Financiële ondernemingen voeren hun beleid zorgvuldig uit

Financiële instrumenten (MiFID II)
Verzekeringsproducten (IDD)