‘Wie 20 jaar pensioen ontvangt, loopt gerede kans een forse daling mee te maken’

Wie?

Bas Werker. Hoogleraar finance en econometrie (Universiteit van Tilburg en Netspar)

Wat houdt jou op dit moment het meest bezig rond de transitie?

‘Dat de afspraken over de techniek van de nieuwe solidaire premieregeling - beschermingsrendement, solidariteitsreserves, spreiden… - en het “verhaal” dat pensioenfondsen erover aan deelnemers vertellen, niet overeenkomen. Dat verhaal blijkt bij veel pensioenfondsen onjuist. Ze doen net of de pensioenuitkering in de toekomst niet naar beneden kan of dat die kans maar heel klein is. Maar, als je twintig jaar lang pensioen ontvangt, is de kans vaak best groot dat je dat een keer meemaakt. Daarnaast wordt er ook niet bij gezegd dat, door spreiden en inzet van de solidariteitsreserve, zo’n verlaging zeer fors kan zijn; groter dan we ooit in Nederland gezien hebben. Ten slotte dreigt er door deze aanpak een nieuwe pechgeneratie te ontstaan: de mensen die in de jaren voor hun pensionering een economische crisis meemaken. Naast hun eigen pensioenpotje wordt dan immers ook de solidariteitsreserve geraakt. Ze beginnen dus met een relatief laag pensioen én lopen ook nog eens grotere kans op verlagingen (terwijl ze eerder wel afdroegen aan de solidariteitsreserve). Dat je ingegane uitkeringen wil beschermen, dat is begrijpelijk. Maar, een fundamenteel inzicht op financiële markten is: “bescherming kost geld”. Bij de nu gekozen invullingen is er geen bescherming tegen echt serieuze risico’s en wordt de bescherming via een nieuw omslagelement gefinancierd. De bescherming financieren door met een lagere startuitkering te beginnen was in mijn ogen veel uitlegbaarder geweest en heeft bovengenoemde nadelen niet.’

Welk inzicht zou jij de sector willen meegeven?

‘Betrek communicatie-experts vanaf het begin bij beleids- en ontwerpdiscussies. Nu is het nog te vaak zo dat de ALM-technici iets complex’ verzinnen en dat aan het eind bij de communicatieafdeling over de schutting gooien: “Succes met uitleggen.” Ik durf de stelling wel aan dat bij verreweg de meeste pensioenfondsen een eenvoudiger invulling van de regeling mogelijk is, die ook nog eens beter scoort in alle sommen. Ik vraag regelmatig aan pensioenfondsbestuurders: “Leg me jullie regeling eens uit.” Dan krijg ik van alles over techniek en de uitkomsten van berekeningen, maar niet een eenvoudig en helder verhaal over de implicaties van de gemaakte keuzes voor pensioenuitkomsten. Bij studenten heb ik één stelregel: met uitkomsten van berekeningen alleen kan ik niks, je moet het ook intuïtief kunnen uitleggen. Zo niet, dan doorgrond je niet echt wat je doet. Daarom: make things as simple as possible. En, binnen de nieuwe pensioenwet kan dat prima.’

Welke tip heb jij voor de AFM?

‘Let er vooral ook op dat pensioenfondsen “het verhaal” goed en eerlijk vertellen, dat het daadwerkelijk strookt met de technische inhoud van de regeling. Als een fonds stelt “We proberen pensioenverlagingen zo veel mogelijk te voorkomen”, dan moet dat wel waar zijn. En vaak is dat niet zo; ze nemen juist expliciet het risico op heel grote verlagingen. Al heb ik weinig zicht op het concrete toezicht van de AFM en DNB, mijn eerste reflex is wel: de AFM kan hier strenger in zijn. Dat de AFM in de transitie toezicht na afloop houdt, vind ik niet handig geregeld. Het was beter geweest als de AFM, net als DNB, een "Verklaring van geen bezwaar¨ had moeten afgeven bij pensioenfondsen die overgaan naar het nieuwe stelsel. Dat de AFM zegt: “Wij hebben getoetst dat het verhaal dat deze pensioenuitvoerder vertelt aan zijn deelnemers, voldoet aan de wettelijk eisen.” Nu lopen we het risico dat fondsen na de transitie een bericht aan deelnemers moeten gaan sturen met “Wat we nog vergeten waren erbij te zeggen: …”.’

Beknopt CV Bas Werker

• 2025-heden Hoogleraar pensioenbeheer en risicomanagement (Instituut GAK)
• 2001-heden Hoogleraar finance en econometrie (Universiteit van Tilburg)
• 1996-2001 Wetenschappelijk (hoofd)medewerker (Université Libre de Bruxelles)
• 1996 Postdoc Université des Sciences Sociales (Toulouse)
• 1995 PhD Universiteit van Tilburg

Meer informatie

Overzicht alle Transitiebulletins