Column Laura van Geest in FD over crypto's
Het toezicht op crypto's is het onderwerp in de periodieke column van AFM-voorzitter Laura van Geest in Het Financieele Dagblad. Het blijft tobben voor de toezichthouder. De column is ook (achter inlog) in het FD te lezen.
'Het fenomeen crypto staat in een lange traditie. Creativiteit in de financiële sector is van alle tijden, de worsteling met de rouwrandjes evenzeer. In het onderhoudende boek 'Gokkers en Graaiers' van Roel Janssen passeert een hele reeks financiële innovaties gelardeerd met uitwassen de revue.
Het eerste aandeel lokte marktmanipulatie en 'naked shortselling' uit, de eerste verhandelbare lening gedekt door hypotheken leed onder malafide ratings. En we kennen allemaal de Tulpenmanie en de windhandel.
Met innovaties is het voor wetgever en toezichthouder altijd laveren. Nieuwe bedrijvigheid is welkom – je wilt niet elke bloem in de knop breken – maar woekerend onkruid laat zich moeizaam uitroeien. Ook al zijn er vele boeken volgeschreven over de tulpenmanie, de economie leed amper onder het uiteenspatten van de bel. Juist omdat de groep ‘bloemisten’ beperkt was en de traditionele spelers zich afzijdig hielden. Wetgeving even aanzien is een optie, als de risico’s beperkt lijken. Sterker nog, wetgeving kan ook een aureool van veiligheid creëren voor een basaal riskant product.
Internationaal hinkt de regelgeving nog steeds op deze twee gedachten: mooie business, risky business. Landen als China (vasteland), Qatar en Saudi-Arabië verbieden crypto’s, terwijl in El Salvador de bitcoin een wettig betaalmiddel is. In de meeste westerse landen zie je de regelgevers vooral de teugels aantrekken; een algeheel verbod is ook lastig voorstelbaar in open samenlevingen.
De EU startte relatief welwillend. In de laatste fase van de onderhandelingen is de Markets in Crypto Assets Regulation (MiCAR) weliswaar aangescherpt, de regelgeving blijft minder strikt voor crypto’s dan voor bestaande financiële producten. Er zijn geen regels die het aanbod van dit type risicovolle producten aan bepaalde klantengroepen onmogelijk maken. Platformen hoeven niet proactief transactierapportages te verstrekken. Ook het uitlenen van crypto’s (niet ongevaarlijk gebleken) zit niet in MiCAR. Het EU-toezicht op dit bij uitstek internationale fenomeen is bovendien niet supranationaal belegd, maar bij nationale toezichthouders, wat toezichtarbitrage gaat uitlokken. Nederland heeft dit punt verloren.
In de mandaatloze periode hebben we als AFM steeds gekozen voor ontmoediging. We vonden en vinden crypto’s geen goed nieuws. Ze zijn lastig te doorgronden, kwetsbaar voor misleiding, oplichting en manipulatie. De waarde is vooral gebaseerd op speculatie en in de regel ontbreekt een onderliggende waarde. Koersen kunnen daardoor flink fluctueren, klein nieuws kan tot grote koersveranderingen leiden. En dan zwijgen we nog maar over de enorme footprint van de bitcoin.
We hebben onze mening niet onder stoelen of banken gestoken. Partijen in de financiële sector zijn gewezen op hun verantwoordelijkheden, en consumenten gewaarschuwd voor de risico’s. En met een zeker succes. De link tussen de cryptowereld en de traditionele financiële sector is in Nederland nog beperkt. Het aantal cryptobezitters wordt weliswaar geschat op een kleine twee miljoen, maar blijkens een AFM-enquete speculeert de meerderheid met minder dan €1000 en zelden met geleend geld. Ook zeggen zij te weten dat het riskant is en kunnen ze het verlies lijden. Daarnaast neemt een beperkte groep cryptobezitters meer risico’s dan ze aankan.
Wat te doen als MiCAR ergens in 2024 gaat gelden? Partijen komen straks langs voor een vergunning. Zakken we dan in ons toezicht naar het laagste peil om de concurrentie met andere landen aan te kunnen? Of zeggen we: mensen die een Nederlandse vergunning aanvragen komen bij de AFM langs juist vanwege ons degelijke imago? We kiezen voor het laatste. Noblesse oblige. Ook al kan dat betekenen dat een deel van de aanbieders zijn heil elders zoekt en mogelijk alsnog met een Europees paspoort de Nederlandse markt betreedt. En gezien de voorgeschiedenis zien we ook aan de start geen reden voor coulance bij de handhaving.
De waarschuwingen van toezichthouders zijn bewaarheid geworden in de cryptowinter. De koersen zijn gekelderd, diverse beurzen gingen failliet. Maar zal dit de aantrekkingskracht van crypto’s blijvend temperen? De reclame tiert welig; crypto-aanbieders zijn alom aanwezig op het Nederlands voetbalveld en daarmee in de Nederlandse huiskamer. MiCAR adresseert een aantal problemen, maar zeker niet alle. Niet voor niets wordt nu al gepreludeerd op een MiCAR-2. We gaan ons best doen, maar het onderliggende probleem van crypto’s – het gebrek aan onderliggende waarde – kan de AFM natuurlijk niet oplossen. Het blijft tobben voor de toezichthouder.'
Contact bij dit artikel
Wilt u het laatste nieuws van de AFM ontvangen?
Schrijft u zich dan in voor onze nieuwsbrief, dan houden wij u op de hoogte.