Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft)

Samen met onder meer De Nederlandsche Bank is de AFM verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving van de verplichtingen volgend uit de Wwft. De financiële ondernemingen die onder het Wwft-toezicht van de AFM vallen zijn:

• beleggingsondernemingen
• beleggingsinstellingen
• financiële dienstverleners, voor zover zij bemiddelen bij de totstandkoming van levensverzekeringsovereenkomsten.

De Wwft kent 2 hoofdverplichtingen: het cliëntenonderzoek en de meldingsplicht. Deze worden hieronder kort toegelicht. In de AFM-leidraad vindt u meer uitleg. In de wetteksten vindt u de lagere regelgeving onder het kopje ‘wetstechnische informatie’.

Het cliëntenonderzoek moet uw onderneming onder meer in staat stellen de identiteit van de cliënt en van de uiteindelijk belanghebbende van de cliënt (de zogenaamde UBO) te verifiëren en zo nodig de herkomst van het vermogen vast te stellen. De diepgang van het cliëntenonderzoek moet worden afgestemd op de risico’s die bepaalde cliënten, diensten en transacties met zich meebrengen.

Uw onderneming heeft bij de inschatting van het landrisico de vrijheid om haar eigen afweging te maken. U moet hierbij in elk geval rekening houden met de publicaties van Financial Action Task Force (FATF), waarin zij risicolanden aanwijst. Risicolanden leveren onvoldoende inspanning om witwassen en terrorismefinanciering te voorkomen. Deze publicaties op de website van FATF worden jaarlijks in februari, juni en oktober herzien als daar aanleiding voor is. Van ondernemingen wordt verwacht dat zij op de hoogte zijn van de inhoud van deze publicaties en gepaste maatregelen treffen als dat nodig is.

De lijsten met risicolanden kunt u vinden op de website van de FATF.

Afwijkende transactiepatronen kunnen voor uw onderneming reden zijn een transactie als ongebruikelijk aan te merken. Uw onderneming is verplicht deze ongebruikelijke (voorgenomen) transacties onverwijld te melden bij de Financiële inlichtingen eenheid (FIU-Nederland). Slechts een vermoeden dat er een verband is met witwassen of het financieren van terrorisme is al voldoende. De drempel om een ongebruikelijke transactie te melden is dus laag. Ongebruikelijke transacties zijn in bepaalde gevallen ook aan te merken als incident op grond van de Wet op het financieel toezicht (Wft) en moeten in die gevallen ook onverwijld bij de AFM worden gemeld.

Voorbeelden ongebruikelijke transacties

Zie hieronder 2 voorbeelden van ongebruikelijke transacties die gemeld zijn bij de FIU-Nederland. Om herleidbaarheid te voorkomen zijn de voorbeelden geanonimiseerd en op een aantal onderdelen aangepast.

Wasserette betaalt grote sommen geld contant
Een beleggingsinstelling heeft een aantal panden in haar beleggingsportefeuille. In een van deze panden is een wasserette gevestigd. De eigenaar van deze wasserette heeft al meerdere malen huurachterstanden gehad, die hij uiteindelijk steeds contant voldoet. Om ontruiming te voorkomen doet de eigenaar van de wasserette op een gegeven moment wederom een contante betaling aan de deurwaarder van €21.500. De beleggingsinstelling heeft deze ongebruikelijke transactie vervolgens gemeld bij de FIU-Nederland.

Een hooggeplaatste persoon uit Irak als cliënt
Een beleggingsinstelling heeft een fonds in Luxemburg met daarin een hooggeplaatste Irakees als belegger. De Irakees belegt in dit fonds via een investment holding company gevestigd op Panama, waarachter een trust is geplaatst. Deze persoon is een van de uiteindelijke belanghebbenden van deze trust. De beleggingsinstelling heeft de cliënt bij aanvang van de zakelijke relatie aangemerkt als een ‘hoog risico’-cliënt, omdat uit onderzoek van de instelling blijkt dat de Irakees een zogeheten politiek prominent persoon is. Gedurende de jaren vinden er meerdere grote bijstortingen in het fonds plaats door deze cliënt. Op een zeker moment krijgt de beleggingsinstelling bericht van haar transfer agent - aan wie zij het cliëntenonderzoek heeft uitbesteed – dat deze cliënt bestuurder zou zijn van een bank die op een sanctielijst staat. Uit eigen onderzoek van de instelling blijkt vervolgens niet dat deze bank op een sanctielijst staat en ook blijkt niet dat deze cliënt betrokken is bij witwassen en/of terrorismefinanciering. Volledigheidshalve besluit de instelling toch te melden bij de FIU-Nederland.