Toetsing bestuurders en commissarissen

Een duurzame, eerlijke en transparante financiële sector komt mede tot stand door geschikte en betrouwbare bestuurders en commissarissen. Integriteit en geschiktheid van de personen en ondernemingen die actief zijn op de financiële markten is dan ook van groot belang voor het maatschappelijk vertrouwen in deze markten en de ondernemingen die hierop actief zijn. Er mag geen twijfel bestaan over de betrouwbaarheid en geschiktheid van degenen die het beleid (mede)bepalen en personen die toezicht houden op het beleid en op de algemene gang van zaken van de onderneming. Dit is de reden waarom een bestuurder of commissaris wordt getoetst bij aantreding in een (nieuwe) beleidsbepalende functie.

Er is ook een groot maatschappelijk belang bij goed uitgevoerde wettelijke controles van organisaties van openbaar belang (OOB’s). Geschiktheid van de personen die het beleid bepalen van OOB-accountantsorganisaties of toezicht houden op dit beleid, is van groot belang voor de borging van de kwaliteit van de wettelijke controles.

De AFM en DNB toetsen 3 categorieën personen binnen ondernemingen: (beoogde) dagelijks beleidsbepalers, commissarissen en medebeleidsbepalers. Medebeleidsbepalers zijn meerderheids-aandeelhouders en andere personen die feitelijk substantiële invloed kunnen uitvoeren op de (dagelijkse) leiding van de onderneming.

Afhankelijk van het type onderneming wordt een persoon getoetst door de AFM en/of DNB.

De AFM toetst (beoogde) dagelijks beleidsbepalers, commissarissen en medebeleidsbepalers op betrouwbaarheid. Daarnaast toetst de AFM dagelijks beleidsbepalers en commissarissen ook op geschiktheid. Met dagelijks beleidsbepalers worden in ieder geval bestuurders bedoeld.

Bij OOB-accountantsorganisaties toetst de AFM de geschiktheid van:

• de dagelijks beleidsbepalers van de OOB-accountantsorganisatie
• de dagelijks beleidsbepalers van het hoogste netwerkonderdeel met zetel in Nederland dat invloed heeft op het beleid van de OOB-accountantsorganisatie
• de personen die toezicht houden op het beleid van een OOB-accountantsorganisatie en het hoogste netwerkonderdeel met zetel in Nederland.

Betrouwbaarheidstoets

De betrouwbaarheid van dagelijks beleidsbepalers, commissarissen en medebeleidsbepalers moet buiten twijfel staan. De AFM stelt vast of de betrouwbaarheid van de kandidaat buiten twijfel staat. Het gaat daarbij om voornemens, handelingen en antecedenten van de persoon die het vervullen van de functie in de weg staan. De AFM kijkt hierbij vooral naar antecedenten. Deze antecedenten staan in Bijlage C van het Besluit Gedragstoezicht financiële ondernemingen Wft (BGfo) respectievelijk Beleidsregel 06-01 betrouwbaarheid Wta.

Als de AFM eenmaal heeft vastgesteld dat de betrouwbaarheid van een getoetst persoon buiten twijfel staat, dan blijft deze toetsingsuitkomst ook geldig wanneer de persoon van functie wijzigt binnen de financiële sector. Een wijziging in de relevante feiten of omstandigheden kan een redelijke aanleiding geven tot een hertoetsing. De betrokken beleidsbepaler en de onderneming zijn zelf verantwoordelijk om wijzigingen in relevante feiten en omstandigheden aan de toezichthouder te melden.

Geschiktheidstoets

Alle dagelijks beleidsbepalers en commissarissen moeten geschikt zijn voor hun functie en de werkzaamheden die zij uitvoeren. Op basis van de Wft en de Beleidsregel geschiktheid 2012 of de Wta en de Beleidsregel geschiktheid Wta stelt de AFM vast of een persoon geschikt is voor de (beoogde) functie. In beide beleidsregels wordt verduidelijkt wat wordt verstaan onder geschiktheid en welke aspecten bij de geschiktheidstoetsing in aanmerking worden genomen.

De AFM toetst de geschiktheid van een persoon onder meer aan de hand van het curriculum vitae en de opgegeven referenten. Ter aanvulling van dit beeld kan een toetsingsgesprek plaatsvinden met de persoon. Als er sprake is van feiten en omstandigheden die redelijke aanleiding geven tot een nieuwe beoordeling kan de AFM overgaan tot een hertoetsing van de geschiktheid.

Welke ondernemingen toetst de AFM?

Een kandidaat wordt door de AFM getoetst als het een functie betreft bij een van de volgende ondernemingen:

• aanbieder beleggingsobjecten
• marktexploitant
• aanbieder krediet
• beleggingsonderneming
• beheerder van een beleggingsinstelling
• beleggingsmaatschappij
• maatschappij voor collectieve belegging in effecten
• bewaarder
• beheerder van een icbe (instelling voor collectieve beleggingen in effecten)
• bewaarder van een icbe
• datarapporteringsdienstverlener
• financiële dienstverlener (adviseurs, bemiddelaars en (onder)gevolmachtigde agenten)
• ontheffinghouder artikel 4:3 Wft (bijvoorbeeld een crowdfundingplatform)    
• centrale effectenbewaarinstelling
• accountantsorganisatie
• OOB-accountantsorganisatie (betrouwbaarheid en geschiktheid)
• auditorganisatie van een derde land (betrouwbaarheid).

DNB is wettelijk verplicht de AFM om advies te vragen bij geschiktheidstoetsingen voor banken en verzekeraars. Voor de toetsing van banken en verzekeraars werken de AFM en DNB dus samen. Beide toezichthouders moeten instemmen met de benoeming van de kandidaat.

Wanneer een onderneming wil overgaan tot benoeming van een (beoogde) dagelijks beleidsbepaler, commissaris of medebeleidsbepaler, dan moet zij dat vooraf melden aan de AFM. Pas nadat de AFM de toetsing heeft uitgevoerd en een positief besluit heeft genomen, kan de onderneming overgaan tot benoeming van de persoon en inschrijving bij de Kamer van Koophandel. Dit geldt ook als de te toetsen persoon al eerder door de AFM is getoetst.

Een eerste toetsing op geschiktheid vindt plaats bij een voorgenomen benoeming van een dagelijks beleidsbepaler en/of een commissaris bij een ondertoezichtstaande onderneming of als een zittende bestuurder of commissaris binnen dezelfde onderneming een andere functie of takenpakket krijgt. Een eerste toetsing op betrouwbaarheid vindt plaats op het moment dat een dagelijks beleidsbepaler, commissaris of medebeleidsbepaler voor het eerst een functie bij een ondertoezichtstaande onderneming gaat vervullen.

Doorlopende eis

Betrouwbaarheid en geschiktheid zijn doorlopende eisen. Wanneer zich wijzigingen in relevante feiten en omstandigheden voordoen, moet dit altijd direct gemeld worden en beoordeeld worden door de AFM. Bijvoorbeeld wanneer u een verkeersmisdrijf heeft begaan of wanneer u van een andere toezichthouder een boete opgelegd hebt gekregen. Wanneer dit niet (tijdig) gemeld wordt, kan dat worden aangemerkt als een toezichtantecedent dat kan meewegen bij de (her)beoordeling van de betrouwbaarheid en/of geschiktheid.

Een antecedent leidt niet automatisch tot het oordeel dat de betrouwbaarheid niet langer buiten twijfel staat. De toezichthouders beoordelen elk antecedent in relatie tot alle omstandigheden van het geval en eventueel overige antecedenten.

Hertoetsing

In uitzonderlijke omstandigheden kan de AFM ook tussentijds, als een dagelijks beleidsbepaler, commissaris of medebeleidsbepaler in functie is, overwegen om een hertoetsing te starten. Dit kan betrekking hebben op geschiktheid, betrouwbaarheid of een combinatie van beide. Een dergelijke hertoetsing vindt alleen plaats wanneer feiten of omstandigheden naar voren komen die een redelijke aanleiding vormen om de eerdere toetsing opnieuw te bezien.

Betrouwbaarheidstoets

De kosten van een betrouwbaarheidsonderzoek zijn €1.000 per dagelijks beleidsbepaler, commissaris of medebeleidsbepaler. Voor een persoon die eerder op betrouwbaarheid is getoetst wordt €200 in rekening gebracht.

Geschiktheidstoets

Het tarief voor een eerste geschiktheidstoets is afhankelijk van het soort onderneming waar de persoon benoemd wordt. De tarieven van het geschiktheidsonderzoek kunt u vinden in het overzicht van tarieven eenmalige toezichthandelingen op de webpagina Bijdragen aan toezichtkosten. Zie ook de kosten specifiek voor OOB-accountantsorganisaties op de pagina Geschiktheid beleidsbepalers OOB-accountantsorganisaties.

Voor een persoon die eerder is getoetst op geschiktheid voor een zelfde soort onderneming met een vergelijkbaar dienstenpakket wordt een lager tarief gehanteerd. Als er sprake is van een nieuwe toetsing op geschiktheid dan geldt het tarief voor een eerste toetsing. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de beleidsbepaler een andere rol gaat vervullen binnen de onderneming of bestuurder wordt van een ander type onderneming.

De kosten voor de betrouwbaarheids- en/of geschiktheidstoets zijn ook verschuldigd:

• bij een (voornemen tot) afwijzing van een (vergunning)aanvraag
• wanneer een toetsing tussentijds wordt ingetrokken door de aanvrager
• wanneer een toetsing niet binnen de gestelde termijn compleet is aangeleverd en de AFM de aanvraag buiten behandeling heeft gesteld. 

Als de AFM bij aanmelding van een eerder getoetste persoon twijfels heeft over de betrouwbaarheid en/of geschiktheid, dan kan zij overgaan tot volledige hertoetsing. De AFM brengt hiervoor de kosten in rekening gelijk aan die van een niet eerder getoetste persoon.