2 - Voorkómen van onverantwoord gebruik van technologie en data

Het toenemend gebruik van (nieuwe) technologie en data biedt kansen voor financiële ondernemingen en voordelen voor consumenten, maar brengt ook risico’s met zich mee.

Ten eerste heeft digitalisering impact op de verkoop van en advisering over financiële producten. Consumenten hebben steeds meer mogelijkheden om financiële producten online af te sluiten en/of te vergelijken. Financiële ondernemingen moeten er ook bij online advisering voor zorgen dat wettelijke eisen aan de zorgplicht en aan advies worden nageleefd.

Ten tweede leidt de digitalisering in het beleggings- en betalingsverkeer tot de opkomst van producten als crypto’s en Initial Coin Offerings (ICO’s). ICO’s zijn een manier voor ondernemingen – meestal startups – om de ontwikkeling van diensten te financieren. Door het gebruik van blockchaintechnologie geeft de aanbieder tijdens een ICO digitale tokens uit. De aangeboden tokens kunnen soms in euro’s of dollars worden aangekocht, maar vaker met bekende crypto’s, zoals Bitcoin of Ethereum. Deze producten zijn een risico voor consumenten die gevoelig zijn voor gokken, misleiding, manipulatie en oplichting.

Ten derde zien we het risico dat financiële ondernemingen producten op een manier aanbieden waarbij het belang van de klant niet voorop staat. Digitale beïnvloeding kan positief zijn als de betrokkenheid van consumenten bij financiële producten en financiële planning wordt vergroot. Digitale beïnvloeding wordt echter ook ingezet bij de verkoop van speculatieve financiële producten. Hierbij worden nieuwe technieken gebruikt om gedrag te beïnvloeden, met mogelijk schadelijke of onwenselijke (bij)effecten. Er kunnen verslavingsrisico’s optreden wanneer consumenten de controle over hun gamegedrag verliezen, indien dit speculatieve financiële producten betreft kan dit leiden tot grote teleurstellingen.

Ten slotte maken automatisering en uitbesteding de interne controle door de financiële ondernemingen zelf en de externe controle door de AFM complexer.

De AFM streeft ernaar dat financiële ondernemingen hun interne risico’s beheersen en voldoende grip hebben op de gebruikte technologie. Nieuwe spelers en nieuwe bedieningsconcepten moeten voldoen aan de wettelijke normen voor advisering en de zorgplicht.

Belangrijkste activiteiten in 2019:

• De AFM onderzoekt de online beslisomgevingen van verschillende aanbieders van beleggingsproducten, waarbij digitale beïnvloeding een belangrijk element is. Daarnaast doet de AFM onderzoek naar robo-advies bij andere producten, zoals hypotheken, pensioenproducten en arbeidsongeschiktheidsverzekering.
• De AFM ontwikkelt een aanpak voor crypto’s en ICO’s en beoordeelt in samenwerking met DNB en buitenlandse toezichthouders welke wetgeving nodig is.
• De AFM onderzoekt het toenemend gebruik van (klant)data en de risico’s voor de solidariteit binnen de verzekeringssector. Dit gebeurt door middel van een verkenning, waarbij duidelijker wordt wat de risico’s zijn van ongewenste onverzekerbaarheid van consumenten.
• Marktpartijen die in het kader van PSD2 nieuwe betaaldiensten willen koppelen aan financiële diensten worden door de AFM gewezen op de financiële regelgeving en vergunningplichten.
• In 2019 ontwikkelt de AFM normen waaraan de inrichting van de kennis- en ervaringstoets bij impactvolle financiële producten, zoals hypotheken, pensioenen en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, moet voldoen.