Kostentransparantie pensioenfondsen Voor Pensioenuitvoerders

De hoogte van de gerapporteerde kosten kan sterk verschillen tussen fondsen. De verschillen in kostenhoogte zijn grotendeels verklaarbaar, bijvoorbeeld door de omvang van het fonds, het geboden serviceniveau, de complexiteit van de pensioenregeling en de gekozen beleggingsstrategie.

In 2019 maakten pensioenfondsen in totaal circa 9 miljard euro aan kosten. Dat komt neer op bijna 0,6% van het totaal belegde pensioenvermogen. Een besparing van 0,1%-punt in de kosten kan een toename van 3% van het pensioenvermogen betekenen. Dus bij een gelijkblijvend rendement- en risicoprofiel, kan een kostendaling van 0,55% naar 0,45% een 3% hoger pensioenvermogen opleveren.

Het is van belang dat een pensioenfonds transparant is over de hoogte van de kosten en hierover ook verantwoording aflegt. Dit maakt een inhoudelijke discussie over de hoogte van de kosten en de beleidskeuzes mogelijk, zodat het evenwicht dat het fonds heeft gekozen tussen kosten en baten, aan kan sluiten bij de deelnemers voor wie het de pensioenregeling uitvoert.

Kostentransparantie start met een correcte rapportage van de hoogte van kosten. Op grond van de Pensioenwet  en het Besluit uitvoering Pensioenwet dient een pensioenfonds in het bestuursverslag informatie weer te geven over de uitvoeringskosten die zijn gemaakt in een verslagjaar. Hierbij dienen de kosten uitgesplitst te worden in drie categorieën: pensioenbeheer-, vermogensbeheer- en transactiekosten. Voor elk van deze categorieën toont het pensioenfonds het totaalbedrag en de verhouding (bedrag per deelnemer of percentage van het belegd vermogen). Samenvattend rapporteert een pensioenfonds dus:

I. De administratieve uitvoeringskosten als totaalbedrag; 
II. De administratieve uitvoeringskosten als bedrag per deelnemer of pensioengerechtigde 
III. De kosten van vermogensbeheer als totaalbedrag; 
IV. De kosten van vermogensbeheer als percentage van het in het verslagjaar gemiddeld belegde vermogen; 
V. De transactiekosten als totaalbedrag; 
VI. De transactiekosten als percentage van het in het verslagjaar gemiddeld belegde vermogen. 

Hierbij dienen de kosten van vermogensbeheer en transactiekosten gescheiden van elkaar te worden getoond.

Niet alleen de hoogte van kosten is van belang, ook de context van de gemaakte kosten is van belang. Deelnemers hebben het recht om te weten wat zij terugkrijgen voor de kosten die een pensioenfonds maakt. Vooral ook omdat deelnemers geen vrije keuze voor een pensioenfonds hebben en het kostenniveau een significante rol speelt in de uiteindelijke pensioenuitkomst. 

Uit onderzoek uit 2021  van de AFM blijkt dat nog geen kwart van de fondsen in het jaarverslag een relatie legt tussen kosten en serviceniveau of complexiteit van de pensioenregeling. En minder dan een derde maakt duidelijk hoe vermogensbeheerkosten samenhangen met hogere risico’s en rendementen. Dergelijke informatie kan belanghebbenden van het fonds helpen bij een goed oordeel over de hoogte van de kosten en het stellen van de juiste vragen.

In het nieuwe stelsel worden gemaakte kosten door fondsen direct in mindering gebracht op het persoonlijk gereserveerd pensioenvermogen van deelnemers. Zij zien die kosten dus jaarlijks terug in hun jaarlijkse pensioenoverzicht. Kostentransparantie en verantwoording wordt daarmee nog belangrijker.