Terug

Klantbelang Dashboard 2018 - Consumptief krediet

De score op het onderdeel consumptief krediet is dit jaar een 2,6. Vorig jaar was de score 0,2 punt lager. Er is dit jaar een aantal toevoegingen en aanscherpingen aangebracht in het normenkader. De resultaten zijn desondanks redelijk vergelijkbaar met vorig jaar.

Waar heeft de AFM naar gekeken?

De AFM vindt het belangrijk dat de klant een lening krijgt die past bij zijn financiële situatie én het doel waarvoor wordt geleend. Dit voorkomt meer en langer lenen dan nodig is. De AFM heeft daarom de dienstverlening rondom diverse kredietvormen op deze punten beoordeeld. Daarnaast heeft de AFM getoetst wat aanbieders doen om het krediet ook gedurende de looptijd aan te laten sluiten bij de situatie van de klant.

Werkwijze

Wij hebben tien kredietaanbieders een informatieverzoek verstuurd. Net als vorig jaar hebben we de kredietaanbieders gevraagd om zichzelf te beoordelen en dat te onderbouwen met documenten. Wij hebben vervolgens de antwoorden en de meegestuurde documentatie beoordeeld en een score toegekend.

Marktbeeld Consumptief krediet

Het afgelopen jaar heeft de AFM gezien dat de markt stappen heeft gezet om haar dienstverlening ten aanzien van consumptief krediet verder te verbeteren. Zo ligt bij de verstrekking van nieuwe kredieten de nadruk steeds meer op aflopende in plaats van doorlopende kredieten. Verder ziet de AFM dat een aantal kredietaanbieders een meer hybride kredietproduct in ontwikkeling heeft of aanbiedt. Bij deze vorm is de mogelijkheid tot heropnames beperkt tot de eerste jaren en krijgt het krediet vervolgens de kenmerken van een aflopend krediet. Dat is positief omdat een aflopend krediet voor de meeste bestedingsdoelen een beter passend product is. Een aflopend krediet biedt de klant geen mogelijkheid om afgelost krediet weer op te nemen. Hierdoor wordt het krediet binnen een vooraf bepaalde termijn daadwerkelijk afgelost en kan het beter kan worden afgestemd op de levensduur van het bestedingsdoel. Daarnaast zorgt het beperken van de looptijd ervoor dat een belangrijk deel van de aan (doorlopend) krediet gekoppelde risico’s wordt tegen gegaan. Bij een langere looptijd wordt de kans groter dat iemands persoonlijke situatie zo wijzigt dat het krediet hier niet meer bij past.

Ondanks deze stappen is het beeld van de AFM over het algemeen nog steeds dat verbetering nodig is. Zo worden de leennormen voor het bepalen van de maximale leencapaciteit van consumenten nog niet door alle partijen goed ingevuld en moeten er verdere stappen worden gezet op het gebied van monitoring van klanten.

De resultaten van dit onderzoek zijn inmiddels teruggekoppeld aan de deelnemende marktpartijen en ook uitvoerig besproken in verschillende gesprekken. We zien dat over de linie marktpartijen de resultaten serieus nemen en dat verbeteracties in gang zijn gezet. De AFM houdt deze voortgang in de gaten.

Belangrijke bevindingen

Verdere verbeteringen noodzakelijk voor verantwoorde kredietverlening

Overkreditering is verboden. Het is daarom noodzakelijk dat de kredietaanbieder zijn acceptatiebeleid zo inricht, dat hij overkreditering voorkomt. Vorig jaar constateerde de AFM dat dit in de praktijk niet altijd het geval was. Dit jaar hebben de uitkomsten op dit onderdeel dit beeld weer bevestigd. De bevindingen lenen zich naar de mening van de AFM niet voor het instrument Klantbelang Dashboard. De AFM sluit formele en informele maatregelen niet uit.

Krediet sluit niet in alle gevallen aan op het bestedingsdoel

Het type krediet dat wordt verstrekt speelt een belangrijke rol bij het voorkomen van overkreditering en betalingsachterstanden. Als de klant bijvoorbeeld eenmalig geld wil lenen voor de aankoop van een product met een beperkte (economische) levensduur, zoals een auto, is een persoonlijke lening doorgaans een beter passende keuze dan een doorlopend krediet. Bij een doorlopend krediet kan een klant na aflossing besluiten de vrijgekomen bestedingsruimte opnieuw op te nemen. Dat vergroot de kans op betalingsachterstanden aanzienlijk. De kredietaanbieder zou daarom een actief beleid moeten hanteren dat erop gericht is om het type krediet en de looptijd daarvan aan te laten sluiten bij het bestedingsdoel van de klant. De AFM vindt dat de markt zich op dat vlak meer moet inspannen.

Belangrijke eerste stappen op het gebied van adequate monitoring

Persoonlijke omstandigheden van klanten kunnen wijzigen. Daardoor is er een kans op overkreditering gedurende de looptijd van het krediet. In het kader van de zorgplicht is het van belang dat de kredietaanbieder een adequaat monitoringsbeleid uitvoert op haar doorlopend kredietportefeuille. Zo’n beleid is specifiek van belang voor het signaleren en voorkomen van situaties waarin de klant niet meer kan overstappen. Dit staat bekend als ‘locked up’.

In dit verband varieerden de prestaties van ondernemingen over de onderzoeksperiode. De beheerprocessen van de meeste kredietaanbieders lieten afgelopen jaar nog ruimte voor verbetering. Zo wordt er nog te weinig in het werk gesteld om de mogelijke risico’s proactief te detecteren. Slechts een klein aantal aanbieders beschikte in 2017 al over een model om de (financiële) klantsituatie doorlopend en adequaat te monitoren. Tegelijkertijd ziet de AFM dat de meeste kredietaanbieders maatregelen in voorbereiding hebben om het monitoringsbeleid te versterken. De AFM ondersteunt deze initiatieven en moedigt partijen aan om de voorgenomen verbeteracties voortvarend te implementeren.

Nadere informatie over specifieke onderdelen van het onderzoek

U kunt het normenkader downloaden. Het document bevat een toelichting op de normen.

Module onderdeel	Gemiddelde score
1. Roodstanden	2,0
2. Aflosvrije kredieten en kredieten waarop beperkt wordt afgelost	2,4
3. Preventief beheer	2,4
4. Beleid bij betalingsachterstanden	2,5
5. Rentebeleid	2,8
6. Provisiebeleid	3,0