Beheerst beloningsbeleid

De AFM heeft een stappenplan opgesteld dat u kan helpen bij het voldoen aan de regels van een beheerst beloningsbeleid. Bij het opstellen van een beheerst beloningsbeleid kunt u uzelf een aantal vragen stellen, zoals:

1. Heeft de onderneming een risicoanalyse uitgevoerd?
2. Is de inhoud & werking van het beloningsbeleid beheerst?
3. Is het beloningsbeleid volledig en toegankelijk vastgelegd?
4. Heeft de instelling haar beloningsbeleid openbaar gemaakt?
5. Is er sprake van zorgvuldige borging in de bedrijfsvoering, bijvoorbeeld door middel van periodieke controles en audits?

De wettelijke regels over een beheerst beloningsbeleid zijn van toepassing op financiële ondernemingen met zetel in Nederland. Ook kunnen de regels van toepassing zijn op dochterondernemingen van financiële ondernemingen (ook wanneer die dochterondernemingen geen financiële onderneming zijn) en op de groep waar de financiële onderneming bij hoort. Hiervoor is gekozen omdat de risico’s van het beloningsbeleid zich overal kunnen voltrekken en niet alleen consequenties hebben voor een financiële onderneming, maar ook voor andere ondernemingen binnen een groep.

Stel, u heeft als adviseur/bemiddelaar een makelaarskantoor als dochteronderneming. Dan moet ook het makelaarskantoor de regels over een beheerst beloningsbeleid toepassen. Figuur 1 laat deze situatie zien. De grijs gearceerde ondernemingen vallen onder het beloningsbeleid.

Figuur 1

Naast dat dochterondernemingen van een financiële onderneming de regels moeten toepassen kan het ook zo zijn dat de regels van toepassing zijn op de gehele groep. Dit is het geval als de holding haar zetel heeft in Nederland en de hoofdactiviteiten van de groep bestaan uit het aanbieden van financiële producten en het verlenen van financiële diensten. Het is niet nodig dat de holding zelf een financiële onderneming is. Naast de hoofdactiviteit of de doelstelling van de groep als geheel kan ook de omzet of het deel van het personeel dat zich bezighoudt met financiële activiteiten een belangrijke aanwijzing zijn om te bepalen wat de hoofdactiviteiten.

Figuur 2 laat een situatie zien waarin wel sprake is van toezicht op de gehele groep. Figuur 3 laat een situatie zien waarin geen sprake is van toezicht op de gehele groep. De grijs gearceerde ondernemingen vallen onder het beloningsbeleid.

Figuur 2

Figuur 3

Wanneer uw onderneming samenwerkt met een zelfstandig vergunninghoudende financiële onderneming en deze in het kader van de samenwerking voor eigen rekening en risico activiteiten uitvoert, dan is hij zelf verantwoordelijk voor een beheerst beloningsbeleid.

Alle natuurlijke personen die onder de verantwoordelijkheid van de financiële onderneming werken, vallen onder de regels van het beheerste beloningsbeleid. Dus ook de beloningen van bijvoorbeeld ingehuurde uitzendkrachten of zelfstandigen zonder personeel vallen onder uw beloningsbeleid.

Wanneer (vakbekwame) freelancers voor rekening en risico van een financiële onderneming werken, vallen zij onder het beloningsbeleid van deze financiële ondernemingen.

Als er werkzaamheden worden uitbesteed aan een andere financiële onderneming dan moet die andere financiële onderneming zelf een beheerst beloningsbeleid hebben. Haar werknemers vallen dan niet onder het beloningsbeleid van de uitbestedende onderneming. Worden de werkzaamheden echter uitgevoerd onder verantwoordelijkheid (voor rekening en risico) van de inhurende financiële onderneming, dan vallen de natuurlijke personen die de werkzaamheden verrichten onder het beloningsbeleid van de financiële onderneming die hen inhuurt om de werkzaamheden uit te voeren. Denk hierbij aan het inschakelen van een call center.

Als stelregel om het onderscheid tussen variabele en vaste beloning te verduidelijken hanteert de AFM de volgende vragen:

• Zit er een prestatieafhankelijk element in het beloningscriterium?
• Is de uiteindelijke hoogte van de totale beloning vooraf onbekend?

Wanneer u op één van deze vragen ‘ja’ antwoordt, dan is er sprake van een variabele beloning. Als de beloning prestatieafhankelijk is, dan kan op voorhand niet worden vastgesteld wat de hoogte zal zijn van de uiteindelijke beloning. En daarmee is het een variabele beloning.

Wij hebben extra voorbeelden uitgewerkt om inzichtelijk te maken van wat wij onder variabele en vaste beloningen verstaan.

Enkele uitgewerkte voorbeelden van vaste beloningen zijn:

• De beloning per opdracht is aan te merken als een vaste beloning als de hoogte van de beloning/betaling vooraf is vastgesteld ongeacht de uitkomst van de dienstverlening. Ook als er bijvoorbeeld een totaalbedrag wordt betaald voor een bepaalde periode dat vooraf vastgesteld wordt, bijvoorbeeld 5000 euro, dan geldt de beloning als vast. Hierbij kan worden gedacht aan een maandsalaris van een adviseur in dienst, maar ook een ingehuurde freelancer die voor een bepaalde periode werkzaamheden verricht bij de onderneming.
  
  
• De beloning met een percentage van een vastgesteld bedrag merken wij aan als vaste beloning indien sprake is van een afgebakende groep en de beloning niet afhankelijk is gesteld van de uitkomst van de dienstverlening. De afgebakende groep moet dan ook een duidelijke klantbehoefte hebben.

Een voorbeeld is dat de advieskosten in het DVD zijn vastgesteld op 2000 euro. De adviseur krijgt de opdracht om 20 klanten te voorzien van advies waarbij wordt afgesproken dat hij per klant 40% van de advieskosten zoals opgenomen in het DVD zal ontvangen. Op voorhand staat al vast dat hij 20 x 40 procent van 2000 euro zal krijgen. Daarom merken wij deze beloning aan als vast.

Als er niet wordt afgesproken hoeveel klanten moeten worden voorzien van advies, dan kan een prikkel ontstaan om zo veel mogelijk klanten te benaderen en mogelijk richting een advies te duwen. Op deze wijze is de te ontvangen beloning afhankelijk van een prestatie (aantal gegeven adviezen) en niet op voorhand duidelijk. In dat geval wordt de beloning aangemerkt als variabel. Dit wordt slechts anders als op voorhand vast staat dat de klant een adviesbehoefte heeft. Als een financiële onderneming een freelancer een vast bedrag van 500 euro betaalt voor dienstverlening aan een klant met een adviesbehoefte, dan merken we die beloning als vast aan.

Enkele uitgewerkte voorbeelden van variabele beloningen zijn:

• De beloning per opdracht kan ook variabel zijn. Dit is het geval als de hoogte van de beloning/betaling afhankelijk is van het behalen van prestaties, zoals van het aantal gesloten overeenkomsten of het aantal gegeven adviezen. De hoogte van de beloning is dus niet op voorhand vast te stellen, want hoe meer gesloten overeenkomsten of gegeven adviezen, hoe hoger de beloning.
  
  
• De beloning per gegeven advies waarbij het nog niet duidelijk is dat de klant een adviesbehoefte heeft (leadopvolging), merken wij aan als variabele beloning. Dit omdat, de beloning prestatieafhankelijk is en hier een duidelijke prikkel tot het geven van zoveel mogelijk advies in kan zitten. Als een adviseur betaald krijgt per advies, kan dat stimuleren tot het duwen van klanten richting een advies waar mogelijk geen behoefte van de klant ligt.
  
  
• De beloning met een percentage van de totale rekening, die de klant dient te voldoen en waarvan de hoogte op voorhand niet duidelijk is, is variabel.

Een voorbeeld is de afspraak om te belonen met een percentage van de uiteindelijke rekening. Dit bedrag staat op voorhand niet vast en betekent dat de beloning meer zal bedragen wanneer de totale rekening voor de klant hoger uitvalt. Daarom merken wij deze beloning aan als variabel.

De betaling aan de medewerker door de beleggingsonderneming van een percentage van het belegd vermogen dat door de medewerker wordt beheerd, merken wij aan als variabele beloning. Dit omdat door deze vorm van beloning de prestatie zou kunnen variëren doordat de medewerker een andere risicoacceptatie hanteert.

De beloning aan de medewerker per verrichte transactie in een beleggingsportefeuille merken wij aan als variabele beloning. Doordat de hoogte van de beloning niet op voorhand is vast te stellen, zou de prestatie van de medewerker kunnen variëren door meer beleggingstransacties in een portefeuille te verrichten.