Beleggen via crowdfunding: wat moet je weten als consument

Bij een financiering kan een geldvrager de risico’s voor de investeerder beperken door het stellen van zekerheden. Die kunnen door investeerders aangesproken worden als geldvragers niet tijdig aan verplichtingen voldoen. Zoals bij wanbetaling en/of faillissement. In de praktijk betekent dit dat de tot zekerheid strekkende zaak verkocht moet worden. Op die manier kunnen investeerders, die dan ook schuldeisers zijn, zich verhalen op de opbrengst.

Er bestaan zakelijke en persoonlijke zekerheden. Hypotheek- en pandrechten zijn voorbeelden van zakelijke zekerheden. Het hypotheekrecht wordt gevestigd op onroerende zaken (bijvoorbeeld een woonhuis of kantoorpand), terwijl het pandrecht alleen kan worden gevestigd op roerende zaken (zoals kantoor- en bedrijfsinventaris, voorraden of vervoermiddelen).

Daarnaast zijn er ook persoonlijke zekerheden. Voorbeelden van persoonlijke zekerheden zijn hoofdelijke aansprakelijkheid en borgtocht. Allereerst is er de hoofdelijke aansprakelijkheid van de geldvrager zelf. Ook is het gebruikelijk dat een of meer andere partijen zich verbind(-en) (dit kan een familielid zijn, of ieder ander willekeurig persoon die zich verbonden voelt met de geldvrager) aan de verplichtingen die de geldvrager aangaat.

Bij borgtocht verbindt een derde (de borg) zicht tot nakoming van de verbintenis van de geldvrager. De borg kan worden aangesproken als de geldgever tekort schiet.

In het geval van hoofdelijke aansprakelijkheid (of hoofdelijkheid) kan de schuldeiser zelf bepalen of hij de geldvrager aanspreekt of een eventuele medeschuldenaar.

Bij het stellen van zekerheden is het belangrijk dat alle processtappen zorgvuldig en tijdig uitgevoerd worden door het crowdfundingplatform. Voorbeelden van zorgvuldigheid en tijdigheid komen later in deze veelgestelde vragen aan bod. Crowdfundingplatformen zijn wettelijk verplicht om hun processen op orde te hebben. Indien dit niet gebeurt, bestaat het risico dat de gestelde zekerheden nutteloos blijken te zijn op het moment van uitwinnen. Uitwinnen betekent dat de investeerder de zekerheid opeist om zo (een gedeelte) van zijn geïnvesteerde geld terug te krijgen.

Crowdfundingplatformen moeten ook richting investeerders transparant zijn over de gestelde zekerheden. Voor investeerders is het belangrijk dat zij zich goed laten informeren over de details van de zekerheden door het platform. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk om te weten of er sprake is van een eerste recht. Een eerste recht betekent dat jij als eerste aanspraak maakt op de gestelde zekerheid. Het kan ook gebeuren dat andere partijen dit eerste recht al hebben en jouw recht een tweede of zelfs derde recht betreft (een opvolgend recht). Ook is het van belang te weten of het vestigen van een opvolgend recht is uitgesloten. Dit betekent dat bij het vestigen van een eerder pandrecht afgesproken is dat er geen opvolgend recht gevestigd mag worden.

Een belangrijk onderdeel van crowdfunding is dat het vaak gaat om veel investeerders die relatief kleine bedragen investeren. Alle investeerders (de crowd) in een bepaald project hebben recht op hun aandeel in de gestelde zekerheid. Het is voor investeerders belangrijk om bij het crowdfundingplatform na te gaan hoe het proces geregeld is bij een eventuele uitwinning van zekerheden.

Moet bijvoorbeeld iedere investeerder individueel haar aandeel in de zekerheid bij de curator claimen? Of is er een stichting zekerheden opgericht door het crowdfundingplatform die de belangen van de crowd gezamenlijk behartigt? Ook is het belangrijk bij het platform na te gaan hoe zij rekening houdt met het scenario dat zij zelf ophoudt te bestaan of failliet gaat. Ook in die gevallen moet jij als investeerder nog steeds jouw zekerheidsrecht kunnen uitoefenen.

De AFM ziet bij het vestigen van pandrecht in de praktijk onvoldoende zorgvuldigheid. Pandrecht kan onderhands gevestigd worden, dus zonder tussenkomst van de notaris. Voor de vestiging van pandrecht met een onderhandse akte is registratie bij de Belastingdienst een vereiste. Het pandrecht komt pas tot stand door de registratie, zonder registratie is het pandrecht niets waard.

Een ander aandachtspunt bij verpanding is dat pandlijsten regelmatig geactualiseerd worden. Op pandlijsten staan de roerende zaken die verpand zijn. Dit kunnen bijvoorbeeld voorraden of debiteuren zijn en deze wisselen regelmatig van samenstelling. Het is belangrijk dat deze roerende zaken die verpand zijn periodiek geactualiseerd worden door middel van pandlijsten.

Tenslotte is het voor investeerders belangrijk dat zij van crowdfundingplatformen de garantie krijgen dat het geld pas vrij komt voor geldvragers als aan alle voorwaarden van de zekerheidsstelling voldaan is.

Hypotheekrecht wordt gevestigd met tussenkomst van een notaris. Bij hypotheken moeten investeerders zich door het platform laten informeren over de volgende aandachtspunten:

• De onroerende zaak moet getaxeerd worden. De taxatie moet plaatsvinden door een taxateur die in het Nederlands Register Vastgoed Taxateurs is opgenomen.
• Het platform moet werken volgens de normen van het Platform Taxateurs en Accountants.
• De pandeigenaar moet voldoende onderhoud plegen voor waardebehoud van het pand waarop het recht van hypotheek wordt gevestigd.